Hyperventilatie betekend letterlijk overademen. Het is geen ziekte, maar een kwestie van verkeerd ademen: men ademt namelijk meer dan waar het lichaam op dat moment behoefte aan heeft.
Normaal gesproken is ademen iets waar je niet bij na hoeft te denken en reageert je ademhaling op de activiteit die je op dat moment verricht. Rustig zitten lezen op de bank geeft een ander adempatroon dan snel de trap op lopen. Daarnaast reageert je ademhaling op emoties, zoals kwaadheid, angst, verdriet en blijdschap maar ook op spanning. De ademhaling versnelt en het lichaam ademt extra zuurstof in. Na verloop van tijd herstelt het ademritme weer vanzelf. Echter, als het adempatroon niet herstelt, wordt er in korte tijd te veel zuurstof opgenomen en teveel koolzuur uitgeademd. Door de daling van het koolzuurgehalte in het bloed komt in het lichaam een reactie op gang die kan lijden tot verschillende klachten.
Het meemaken van een hyperventilatie aanval kan een bijzonder angstige ervaring zijn. De angst die de aanval oproept kan paniekgevoelens geven. Wanneer de situatie waarin de hyperventilatie aanval optrad zich later herhaalt, kan de gedachte aan die angst en paniek opnieuw leiden tot hyperventilatie. Zo kunnen mensen in een chronisch patroon van hyperventileren, angst en paniekgevoelens terecht komen: het hyperventilatiesyndroom (HVS).
De gevolgen kunnen iemand de indruk geven, dat hij aan een ernstige ziekte lijdt, maar bij medisch onderzoek blijkt hiervan geen sprake te zijn. Het kan soms lang duren voordat duidelijk wordt, dat het HVS de oorzaak van de klachten is.
Binnen de oefentherapie wordt er wanneer er sprake is van ademhalingsklachten, aandacht besteed aan het verbeteren van de algehele ontspanning en het verbeteren van de ademhaling. Binnen het verbeteren van de ademhaling spreken we over het adempatroon, ademfrequentie, locatie van de ademhaling (buik- of borstademhaling). Ook wordt er gewerkt aan de bewustwording en het ervaren van de invloed van (spier)spanning op de ademhaling
